Boerderijen waren vroeger de hoekstenen van het Twentse platteland. Een tastbaar fundament voor het bestaan van de bewoners op oale grond die vaak van generatie op generatie verbonden waren met het eigen erve. Daar voltrok het leven zich volgens vaste patronen. Het welvaren van de boerenfamilie werd in sterke mate beïnvloed door de gang van zaken in de grote buitenwereld. De biografie van een boerderij is dan ook onvermijdelijk ingebed in het ritme van de universele historie, niet alleen op economisch vlak, maar ook op politiek, bestuurlijk, religieus, maatschappelijk en ruimtelijk gebied.

In het boek ’t is doan wordt aan de hand van één karakteristieke boerderij, het erve Ziethof bij Delden, het verhaal van 600 jaar boerenleven in Twente verteld. In 50 korte hoofdstukken doorloopt de lezer ook de globale Twentse geschiedenis. Een verleden waar nog menigeen aan verbonden is dankzij onze agrarische voorouders. Mede daarom beoogt dit boek tevens een leidraad te zijn voor iedereen die onderzoek doet naar een Twentse boerenfamilie en hun woon- en werkomgeving. De teksten wijzen de weg naar tal van relevante bronnen en literatuur.

De titel van het boek ‘t is doan betekent in de Twentse streektaal zoveel als ‘het is klaar’. Een boer zegt dat bijvoorbeeld als de oogst is binnengehaald. De auteurs verwijzen in dit geval ook naar de inmiddels vrijwel verdwenen unieke en veelzijdige boerencultuur zoals beschreven in dit boek.

Dit is het derde deel in de serie boeken over boerderijen in de gemeente Enschede, samengesteld door de boerderijencommissie van de Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker SHSEL. Dit deel behandelt het gebied tussen de Haaksbergerstraat en de oude spoorlijn naar Haaksbergen. Van alle boerderijen in dit gebied worden de belangrijkste gegevens, bouwgeschiedenis en bewoners beschreven en getoond.

De eerst twee delen beschrijven de boerderijen in de Esmarke (deel 1) en Broekheurne, Rutbeek en Usselo (deel 2). Beide delen zijn uitverkocht, maar soms is er in het antiquariaat nog wel een exemplaar te vinden.

Op de website van de SHSEL is voor de verschenen delen aanvullende informatie digitaal op te vragen. Die informatie biedt gegevens van het huisplaatsenregister van 1830-1940, gerangschikt op huis. Genealogen zullen er van smullen. Ook interessant omdat de knechten, meiden en huurders vaak worden vermeld.

Oud of monumentaal zijn woorden die je in een Krimpens woordenboek niet vaak tegenkomt. Behalve langs de dijken is de bebouwing nog maar een eeuw oud. De eerste straat, die haaks op de IJsseldijk werd aangelegd, dateert van 1920. Maar langs de dijken zijn nog heel wat pareltjes uit het verleden te ontdekken. Waaronder de boerderijen: een zichtbare verwijzing naar het boerendorp dat Krimpen aan den IJssel lange tijd was.
Alle nog bestaande boerderijen zijn in dit boek beschreven, voorzien van oude en nieuwe foto’s. Maar ook de verdwenen boerderijen hebben een volwaardige plaats. In totaal komen 36 boerderijen aan bod!
Een gesprek met de laatste boeren was niet meer mogelijk, maar in enkele gevallen is het wel gelukt de zoon of dochter op te sporen. Hun verhalen geven de warmmenselijke inkleuring van het leven op een boerenbedrijf. Een leven dat vanaf de jaren ‘60 rigoureus veranderde door de grootschalige woningbouw op Krimpense landbouwgrond.

De meeste mensen denken bij Friese boerderijen aan de drie traditionele modellen: de kop-hals-romp-, de kop-romp- en de stelpboerderijen. Veel minder bekend zijn de nieuwe types boerderijen, zoals de Amerikaanse modellen, die in de eerste helft van de twintigste eeuw voor het eerst in Fryslân verschijnen. De introductie van het Amerikaanse boerderijmodel past goed bij het vooruitstrevende karakter van boeren en landeigenaren die op zoek waren naar modernisering van hun agrarische bedrijven. Door de import van Amerikaanse bouwtechnieken en dito materialen via de Amerikaanse producent Louden worden de Amerikaanse modellen een groot succes. In Amerikaanse boerderijen in Fryslân worden deze opmerkelijke boerderijen voor het eerst in boekvorm onder de aandacht gebracht. Hans de Haan en Jacob H.P. van der Vaart zijn verbonden aan de Boerderijenstichting.

Paul Borghaerts ontrafelt de herkomst van hout waarmee boerderijen gebouwd werden in Noord-Nederland in de periode van 1550 tot 1950. Hij stelt vast dat de herkomst van het hout in de loop van de jaren verschoof. Zo werd er aanvankelijk hout uit West-Duitsland en Zuid-Noorwegen geïmporteerd, maar later uit de Baltische staten en zelfs Wit-Rusland.
Om tot dit inzicht te komen heeft de auteur verschillende onderzoeksgebieden gecombineerd. Zo bestudeerde hij duizenden archiefstukken, heeft hij van meer dan 200 boerderijen de draagconstructie ingemeten en heeft hij dendrochronologische dateringen gedaan. Dit laatste maakte het mogelijk om elke onderzochte boerderij tot op het jaar nauwkeurig te dateren. Daarmee heeft hij de ontwikkeling van de greidschuur of greidboerderij, die in het brandpunt van de economische ontwikkeling van het rurale gebied in Nederland stonden, tot in detail zichtbaar gemaakt. De nieuwe kennis geeft inzicht in de internationale netwerken van de (hout)handel, en is ook van belang voor onderzoek naar oude gebouwen in Nederland en naar schepen van bijvoorbeeld de VOC. Paul Borghaerts is internationaal erkend als houtspecialist.

Dit standaardwerk is al geruime tijd een schaars artikel. De vraag was altijd nog groot, maar alleen via het antiquariaat was er soms tegen een forse prijs nog een exemplaar te verkrijgen. Deze opgefriste herdruk is opnieuw opgemaakt, maar inhoudelijk ongewijzigd. Alle bij historische boerderijen en bijgebouwen voorkomende draagconstructies worden uitgebreid beschreven en getoond. Een must voor iedere boerderijliefhebber, restauratie-architect, hout-bouwer en erfgoed-deskundige!

De Boerderijenstichting Fryslân heeft weer eens een prachtig boek het licht doen zien. Onder de titel Cultureel erfgoed op It fryske boerehiem, hebben de auteurs Rudolf Jan Wielinga en Wiebe Hoekstra geïnventariseerd wat er onder meer aan stookhutten, koetshuizen, varkenshokken, toegangshekken en ‘poterbewaarplaatsen’ nog te vinden is op de erven rond de Friese boerderijen. De auteurs zijn er met kennelijk enthousiasme in geslaagd een rijk beeld te schetsen van dit agrarisch erfgoed dat vaak eeuwen teruggaat in de tijd.

Teksten en duidelijke foto’s maken inzichtelijk dat er alle reden is om te voorkomen dat deze nog tastbare herinneringen aan het boerenbestaan voorgoed verdwijnen. Dat is dan ook de bedoeling van het boek. De Boerderijenstichting Fryslân wil door middel van deze uitgave aandacht vragen voor de grote rijkdom aan nog bestaande oude elementen. De stichting richt zich uitdrukkelijk tot de eigenaren, het publiek en de overheden met de oproep zorgvuldig om te gaan met het fryske boerehiem.

Over Friese boerderijen valt veel te achterhalen. De boerderij van dit boek is daar een mooi voorbeeld van. De geschiedenis begint in de middeleeuwen, als monniken Burumerland aan de zee ontrukken. Vanaf die tijd is hier geboerd, eerst door lekenbroeders, later door kloostermeiers (pachters).
Na de Hervorming verdwijnen de kloosters en verkoopt de provincie de boerderij. Vanaf 1600 zijn pachters en eigenaren bekend. Plus van alles over het boeren, grasland, akkers, koeien, paarden, belastingen en pachtprijzen.
De pachters zijn boeren uit de streek. De eerste eigenaren zijn een koopman en een dominee uit Holland. Daarna blijft de boerderij eeuwenlang in bezit van een Friese regentenfamilie.
Uit 1823 dateert de eerste plattegrond, het is dan een echte kop-hals-boerderij. En door een boelgoed uit 1857 kennen we het huisraad, zelfs de vleesvoorraad. Ook de ontwikkelingen van de laatste 150 jaar komen uitvoerig aan bod: een nieuwe weg, nieuwbouw van de boerderij, modernisering van de landbouw.
Uitvoerig is onderzoek gedaan in archieven. Verhalen en belevenissen van boeren en bewoners maken het boek compleet.

Veel Friese boerderijen hebben een geschiedenis van honderden jaren. Ook van een eenvoudige boerenplaats is heel wat te achterhalen. Dat blijkt uit dit boek over een boerderij bij Kollum, dat begint in hartje middeleeuwen en doorloopt tot in onze tijd.
Behalve het boerenbedrijf en de bouwgeschiedenis komen de mensen aan bod. Zoals Jelle en Aukje. Maar ook adellijke families, kleine boeren, stormvloed, een brouwer, een grote boer, veepest en een koopman. De laatste honderd jaar waren veelbewogen: instorting/herbouw schuur, nieuwbouw voorhuis en brand in de schuur passeren de revue.
Het boek is gebaseerd op grondig archiefonderzoek en veel persoonlijke herinneringen.

De oudste vermelding van de boerderij Kerkewoning dateert van 1493. Vanaf dat jaar zijn alle 21 eigenaren en 30 pachters bekend. Eén van de eerste patriciërs die eigenaar waren was Paulus Buys, de eerste raadspensionaris na de opstand in 1572. In de eerste helft van de 17^e eeuw hadden leden van de Haagse familie Van Valckesteyn de eigendom van de boerderij. De gereformeerde (later: hervormde) kerk van Wassenaar was veruit het langst eigenaar, van 1660 tot 1921. Als pachters heeft de boerderij kinderrijke gezinnen gekend, maar ook kinderloze echtparen, twee ongehuwde ‘jongmans’, twee ongehuwde zussen en een alleenstaande man. De familie Nell boerde ruim 150 jaar, van 1860 tot 2012, op de Kerkewoning. Van alle eigenaren en pachters wordt beschreven wat er over hen in de archieven werd gevonden. Deze informatie is geplaatst binnen de context van de tijd. Zo valt te lezen wat de Tachtigjarige Oorlog, de in de 18^e eeuw heersende veepest, de Bataafs-Franse tijd en de ontwikkelingen in de melkveehouderij voor de pachters betekenden. Ook komen aan de orde de bouwgeschiedenis van de boerderij en de boter- en kaasproductie. Ten slotte wordt nog aandacht besteed aan de inwonende meiden en knechten, wier tijdperk op de Kerkewoning rond 1960 definitief voorbij was. Evenals veel boerderijen in ons land raakte ook de Kerkewoning in de tweede helft van de 20^e eeuw haar landbouwfunctie kwijt.

Als bijlagen zijn toegevoegd een aantal transcripties van bijvoorbeeld, een document van 1311 over de oorsprong van de veenpacht in Wassenaar, een transportakte van 1608, een koopakte van 1660 en het oudst bekende pachtcontract, te weten van 1653. Ook is een personenregister opgenomen met bijna duizend namen.

In de loop van jaren zijn bijna ongemerkt grote aantallen boerderijen, schuren, hooibergen, bakhuisjes en traditionele erven verdwenen. Ook is er nieuw gebouwd, soms in vervangende stijl, vaker echter op een manier die geen rekening houdt met de omgeving. Een drijfveer is de economische noodzaak voor agrarische bedrijven om te groeien. Het bijbehorende proces van schaalvergroting leidt echter ook tot toenemende leegstand, verkrotting en uiteindelijk afbraak van overbodig geworden boerderijen en schuren. Dit boek gaat over de gevolgen van de bouw- en afbraakwoede in de afgelopen decennia in het buitengebied. En vooral ook over wat er aan te doen is.
Herbestemming was het hoofdthema van het Jaar van de Boerderij 2013. Op allerlei plekken in het land is gediscussieerd, onderzocht en gepresenteerd. Dat heeft inzichten opgeleverd die kunnen gaan helpen om in de komende jaren de oplossingen te vinden. De essays in dit boek gaan over de urgentie van de herbestemmingsopgave in het algemeen en voor boerderijen in het bijzonder, over de rol van de overheid, over het belang van kennis en cijfers, over financiering en over de eigenaar die de juiste weg moet zien te vinden. En wat kunnen de boerderijstichtingen betekenen? De ook in dit boek opgenomen voorbeelden van geslaagde transformaties van huis en erf laten zien wat dat in de praktijk kan opleveren.
 

Dit informatieve boek belicht de rijkdom van 44 boerderijen in Sassenheim. Van die 44 zijn er slechts 21 behouden gebleven. De meeste hebben de functie woonboerderij en op nog maar 2 ervan genieten veehouders zelfstandig en zelfvoorzienend hun hoofdinkomen uit de melkveehouderij. Door de eeuwen heen is het boerenleven in het dorp Sassem grondig veranderd. Boerenpraat vormt een schatkist vol vergeten herinneringen. In het boek strijden nostalgie en vertedering om voorrang.
Het boek is een goed voorbeeld van lokale agrarische geschiedschrijving. Het vertelt het verhaal van dichtbij.

Het Grote Boerderijen Boek geeft een gevarieerd beeld van de Nederlandse boerderijen vroeger en nu.Verschillende typen en streekgebonden boerderijen komen aan bod. Ook is er aandacht voor bijgebouwen, interieurs, het werk van de boer en de boerin, de bewoners en de bezoekers en het dagelijks leven op de boerderij.Behalve de vele fraaie foto’s uit verschillende bronnen zijn er interessante kaderteksten opgenomen die bouwhistorische, archeologische en historisch-landschappelijke aspecten van de boerderij belichten. Ook is er een reeks kunstwerken over boerderijen uit de Rijkscollectie in het boek opgenomen.Een groep van specialisten van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft een breed en gevarieerd beeld samengesteld, zowel in tijd als in onderwerp.Iedereen zal de nostalgische beelden van voor de Tweede Wereldoorlog aanspreken. Maar ook de boerderijen in een moderne context, al dan niet nog agrarisch in gebruik, komen ruim aan bod. Het Grote Boerderijen Boek is een must voor iedereen met interesse in boerderijen. 

Overzichtkaart van boerderijtypen en museumboerderijen in de provincie Overijssel.

Proefschrift Wageningen Universiteit.
Ook verschenen als deel 40 in de reeks A.A.G. Bijdragen, en als deel 28 in de reeks Bijdragen tot de geschiedenis van West-Zeeuws-Vlaanderen.

Recensie: Bouwen aan boerderijen is een uitgave ter gelegenheid van het jaar (2003) van de Boerderij. Vele historische boerderijen en hun erven verdwijnen. Zij maken plaats voor nieuwbouw, voor bedrijventerreinen, Vinexlocaties of modieuze boerderettes. Van de streekgebonden architectuur welke zo kenmerkend is bij het fenomeen boerderij, blijft weinig over. Sinds 1950 is 75% van de historische boerderijen met hun erven verdwenen. Nieuwe mogelijkheden voor boerderijen waarbij de nodige zorg en respect wordt getoond voor het typische karakter, kunnen het behoud van de resterende historische boerderijen op langere termijn bestendigen. Aan de hand van 38 (met veel kleurenfoto's en tekeningen geïllustreerde) projecten in alle 12 de provincies wordt aangetoond dat het mogelijk is om zorgvuldig om te gaan met de kwaliteiten van historische boerderijen. Per provincie wordt een aantal markante projecten besproken. Een verklarende woordenlijst en adressenlijst is opgenomen. De uitgave is geschreven voor een breed publiek maar vooral voor allen die zich met de inrichting van het landschap bezighouden.
Bron recensie: Picarta.

Het boek is het resultaat van een samenwerking tussen de Stichting Landschapsbeheer Zeeland en de Stichting Boerderij & Erf Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Beide organisaties zetten zich in voor het behoud en de versterking van het Nederlandse platteland. Hun activiteiten in deze regio’s worden als voorbeeld gebruikt voor oplossingen van problemen in heel Nederland. Het boek behandelt de mogelijkheden en knelpunten rondom herbestemming, bestemmingsplannen en monumentenzorg. Ook biedt het een overzicht van de subsidies op dit terrein. Tevens komt aan bod welke gemeenten inzake behoud en ontwikkeling van plattelandsbebouwing een vernieuwend en positief beleid voeren. Het boek is bedoeld voor de (toekomstige) boerderijeigenaars en professionals, maar biedt ook de geïnteresseerde een schat aan informatie.

Zes cultuurhistorische fietsroutes langs boerderijen in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. Deze themaroutes voeren u langs de mooiste plekjes in de streek, met de nadruk op de boerderijen en de ontwikkelingsgeschiedenis. Boerderijen met vloeddeuren en hooideuren, waterzolders en woonheuvels, rijgebinten en rieten daken. De routes zijn zowel per fiets als per auto te rijden.

Dit boek is een handreiking voor de aanpassing of aanleg van een streekgebonden erf in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden en omgeving.

Een beknopte uitgave over de  boerderijen in onze streek, uitgebracht ter gelegenheid van 2003 Jaar van de Boerderij en het eerste lustrum van de Stichting Boerderij & Erf | Alblasserwaard-Vijfheerenland. Met bijdragen van een aantal historische verenigingen, van de Stichting Streektaal en van de Afdeling Lek en Merwede van de Archeologische Werkgemeenschap Nederland.

 Huib de Kok beschrijft in dit boek op boeiende wijze de vele facetten van het boerenleven in de streek.

Het gaat over de prehistorie, de middeleeuwen en de omvangrijke ontginning. De watervloeden, die het leven in de streek sterk hebben beïnvloed, komen uiteraard ook aan bod. Evenals de situatie in de tachtigjarige oorlog, de bouw van de eerste stenen boerderijen, de invloed van kerk en geloof en ook de vernieuwing, die overigens aan veel boeren voorbij ging. Ook wordt uitgebreid aandacht geschonken aan gebruiken en rituelen en het boek eindigt met de moderne tijd, die zich kenmerkte door mechanisatie en verzakelijking. Tal van interessante onderwerpen komen in de veertien hoofdstukken aan de orde.

De boeiende teksten zijn verlevendigd door een groot aantal unieke foto’s en tekeningen, die niet alleen zorgen voor een verhelderend beeld, maar ook het boek maken tot een bijzonder naslagwerk. Het leven en het werk van de boer en de bewoning van de in linten gebouwde boerderijen heeft het gebied van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden zijn recht van bestaan gegeven. Het waren de boeren, die de streek hebben ontgonnen en ontwikkeld. Zij hebben de streek in cultuur gebracht en er een bestaansmogelijkheid voor haar bewoners gecreëerd. Over dat proces, dat eeuwen heeft geduurd, gaat dit boek, waarvan in 2007 een tweede druk noodzakelijk was.

Kortom: Een standaardwerk dat thuishoort in de boekenkast van iedereen, die de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden weet te waarderen.

Een overzicht van de streekeigen kenmerken van historische boerderijen, bijgebouwen en boerenerven in het nationaal Landschap Het Groene Woud. Tevens praktische adviezen bij restauratie, verbouwing en herbestemming van de boerderij.

 Eeuwenlang hebben boeren het platteland van Noord-Brabant vormgegeven. Zo ontstond een heel divers landschap met tal van boerderijtypen en karakteristieke erven. Ook was er een grote verscheidenheid aan landbouwhuisdieren.
De belangstelling voor de boerderijen en het leven daarop en omheen is groeiende. Er worden weer vlechtheggen geplant en onderhouden. De heidekoe, het Kempische heideschaap en de Chaamse hoen komen terug.
Dit boek biedt een rijk en boeiend overzicht van al die traditionele landschappen, erven en boerenhuisdieren. Een aanrader voor iedereen die een warm hart heeft voor het bijna verdwenen boerenleven van Noord-Brabant.

Samenvatting: Fotoboek over Nederland in de jaren 1960-1969.
Recensie: Fotoboek over de jaren zestig van de 20e eeuw, met een inleiding van H.J.A. Hofland, 'Weg met de gevestigde orde'. Vervolgens tien hoofdstukken over politiek en vorstenhuis, Nederland in de wereld, de jeugd in opstand, kerken op drift, popmuziek in opkomst, kunst voor het volk, mode en vermaak, sterren in de sport, nieuw en modern, wat er verder gebeurde in Nederland. Bij alle foto's (zwart-wit) een toelichting. Met onder meer het huwelijk van Beatrix en Claus, nozems en Provo, de Rolling Stones in Nederland, Karel Appel, de tv-serie Swiebertje, de minirok, de Elfstedentocht van 1963, bouw van de Rotterdamse metro, invoering van de vijfdaagse schoolweek, politieke partijen als D'66 en de Boerenpartij, demonstraties en stakingen, Lou de Palingboer, en de groei van het aantal auto's. De foto's zijn afkomstig van het Nationaal Archief in Den Haag, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam en het Spaarnestad Fotoarchief te Haarlem. De foto's zullen voor velen zeer herkenbaar zijn.
Bron samenvatting en recensie: Picarta